سمیه سعادتمند | شهرآرانیوز؛ در شرایطی که کلانشهر مشهد، بر اساس آمار رسمی، بیشترین تعداد روزهای آلوده را در کشور به خود اختصاص داده و ما هر سال با تکرار مکررات و توجیهات غیرعملیاتی در خصوص آلودگی هوا مواجه هستیم، متأسفانه شاهدیم که نهتنها پیگیریهای جدی و قاطع در بخش دیپلماسی خارجی برای کنترل ریزگردها صورت نمیگیرد، بلکه در داخل کشور نیز برخورد با صنایع آلاینده و اجرای کامل قانون هوای پاک، قربانی ملاحظات کوتاهمدت و ضعف نظارت شده است. این وضعیت که نتیجه بیتفاوتی در قبال سلامت مردم است، نیازمند یک بازنگری انقلابی در نحوه مدیریت این بحران هستیم.
در همین زمینه رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با خبرنگار شهرآرا، ضمن انتقاد از عملکرد دستگاههای اجرایی در مقابله با آلودگی هوا گفت: عدم بارش نزولات آسمانی در استان خراسان، بهعنوان یک عامل محیطی، آلودگی هوا و توسعه و انتقال ریزگردها را بهشکلی محسوس تشدید کرده است. مسئله اصلی در این زمینه، نبود مدیریت کانونهای بحرانی ریزگرد در مبدأ است.
اگر مدیریت این ریزگردها که از سمت قرهقوم در کشور ترکمنستان یا از مناطق عراق منشأ میگیرند، بهطور جدی انجام نشود، نتیجهاش همین خواهد بود که ما در این وضعیت، ناچار به پذیرش وضعیت نارنجی و بعضا وضعیت قرمز از لحاظ فضای تنفسی برای مردم خواهیم شد که تهدیدی جدی برای سلامت عمومی محسوب میشود.
حجتالاسلاموالمسلمین نصرالله پژمانفر افزود: در راستای رسیدگی به این معضل، بخش مربوط به حوزه بینالملل، دیپلماسی ما و مسئولان وزارت امور خارجه، باید با رویکردی فعالانهتر و قویتر به موضوع ورود کنند. متأسفانه، علیرغم اهمیت حیاتی این مسئله برای کلانشهرهایی نظیر مشهد، پیگیری جدی و مستمر درخصوص کنترل ریزگردها در مبدأ خارجی، بهطور مطلوب از ناحیه وزارت امور خارجه انجام نمیشود. این موضوع نیازمند یک برنامه عملیاتی مشخص و پیگیریهای حقوقی و دیپلماتیک جدیتر است.
وی ادامه داد: باید از اهرمهای گوناگونی که دستگاه دیپلماسی در اختیار دارد، همچنین ظرفیتهای سازمانهای بینالمللی که جمهوری اسلامی ایران در آنها عضویت دارد، اما از پتانسیلشان استفاده نمیکند، بهرهبرداری شود. هدف نهایی این پیگیریها باید وادارکردن کشورهایی باشد که به وظایف خود در کنترل کانونهای ریزگرد عمل نمیکنند، تا اقدامات لازم را انجام دهند یا حداقل متحمل جریمههای بینالمللی شوند.
حجتالاسلاموالمسلمین پژمانفر بیان کرد: وزارت امور خارجه لازم است عملکرد و نتایج اقداماتش را در قبال کشورهای همسایه به طور شفاف به مردم گزارش دهد. گزارشهایی که صرفا حاوی مکاتبات اداری و دفتری بوده و منجر به نتایج عملیاتی ملموس نشده است، به هیچ وجه قابل دفاع نیستند. ما به دنبال آمار نیستیم، بلکه به دنبال اثربخشی این اقدامات در کاهش آلودگی هستیم تا مشخص شود از سال گذشته تاکنون، چه تحولات مثبتی در این زمینه رخ داده است.
نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: نکته دوم و بسیار مهم، مربوط به مدیریت عوامل داخلی است که آلودگی هوا را در داخل شهرها و مناطق صنعتی ایجاد میکند. در این زمینه در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، پیگیریهای لازم را انجام دادهایم تا مازوت مصرفی در نیروگاهها که امروز بهدلیل شرایط کشور باید بخشی از سوختمان از آن باشد، بهسمت تولید مازوتهایی با گوگرد کمتر و آلایندگی محدودتر هدایت شود.
این تولیدات باید با سوختهای دیگر مخلوط شوند تا اثر آلایندگی کلی کاهش یابد. این امر مستلزم توجه جدی، اجرای دقیق و برنامه مشخصی میان وزارت نفت و وزارت نیرو است تا مازوت تصفیه شود و امکان استفاده از آن در فضاهای شهری و محیطهای حساس فراهم آید.
وی یکی دیگر از عوامل مؤثر بر کنترل آلودگی هوا را نظارت بر مجموعههای صنعتی و تولیدی دانست و گفت: متأسفانه واحدهایی در شهرکهای صنعتی یا سایر نقاط وجود دارند که فیلتراسیون استاندارد را تهیه نکرده و اقدامات لازم برای استانداردسازی سیستمهای خود را بهدرستی انجام نمیدهند که نتیجه آن، ایجاد آلایندگی در مراکز تولیدی ماست.
این وضعیت نیازمند یک برنامه مشخص برای اصلاح مشعلها و نصب فیلترهای مناسب در مبادی خروجی دود کارخانههاست. اگرچه تمایلی به تحت فشار قراردادن واحدهای تولیدی و ایجاد مانع در مسیر تولید نداریم، اما قانونگذار عوارضی را برای مجموعههای آلاینده پیشبینی کرده تا آنها تحت فشار قرار گرفته و موظف به اصلاح سیستم خود شوند.
وی افزود: متأسفانه در استان خراسان، سطح برخورد با مجموعههای آلاینده و اعمال این قانون به اندازه کافی جدی گرفته نشده است و واحدهای آلایندهای وجود دارند که قانون برایشان اعمال نمیشود تا انگیزه لازم و بازدارنده برای اصلاح فرایندها ایجاد کند. این نظارت باید دقیق و پیوسته باشد تا تأثیرگذاری لازم را داشته باشد.
پژمانفر با اشاره به گزارشهای رسمی وزارت بهداشت تصریح کرد: طبق آمارهای منتشر شده، شهر مشهد از لحاظ تعداد روزهای آلوده، رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است؛ به این معنی که تعداد روزهای آلوده ما حتی یک روز بیشتر از پایتخت کشور، یعنی تهران است. طبیعتا اقدامات انجام شده در قبال این وضعیت بحرانی، متناسب با شدت آلودگی نیست.
وی گفت: این موضوع در توزیع منابع و اعتبارات ملی کاملا مشهود است. به عنوان مثال، در تهران، توسعه اتوبوسهای برقی که بخش درخور توجهی از اعتبارات آن از قانون هوای پاک تأمین شده، بهطور گسترده در ناوگان حملونقل عمومی غلبه یافته و در پاکی هوا مؤثر بوده است، اما این اقدام در مشهد به میزان کافی و با سرعت متناسب با بحران انجام نشده است. این نوع بیعدالتی در توزیع منابع، نتیجه سوق دادن تمام توجهات و منابع ملی به سمت پایتخت است.
نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: من از ریاست جمهوری و هیئت دولت تقاضا میکنم که در زمینه مسئله آلودگی، نگاه پایتخت و غیرپایتخت را کنار بگذارند. همانطور که برای تهران مسئولیت کمک و تأمین منابع را داریم، برای کلانشهر مشهد بهعنوان دومین کلانشهر کشور و شهری که آلودهترین هوا را دارد نیز به همان اندازه مسئولیت داریم. برای رفع این مشکل، باید فرصتی برای کلانشهر مشهد فراهم شود که بتواند از اعتبارات ملی استفاده کند. متأسفانه، تخصیص اعتبارات ملی مورد نیاز مشهد که سال گذشته پیگیری شده بود، هنوز محقق نشده است.
رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی درخصوص کنترل کانونهای گردوغبار داخلی و بیابانزدایی، تأکید کرد: قانون، برنامه و آییننامههای لازم در این زمینه وجود دارد، اما متأسفانه بهدلایل نامشخص، این اقدامات بهدرستی صورت نمیگیرد. این مسئله نشاندهنده آن است که هم برنامه اقدامات درخصوص ریزگردها کامل نیست و هم بر مجموعههای آلاینده در مراکز صنعتی و منازل نظارت دقیق و بازدارنده اعمال نمیشود. همچنین نظارتهای اجرایی و عملی بر عملکرد نیروگاهها برای جلوگیری از آلودگی به شکل مؤثر وجود ندارد.
وی ضمن انتقاد از تأخیر در تشکیل جلسات کارگروه آلودگی هوا گفت: با توجه به این وضعیت، به نظر بنده، کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا در اجرای وظایف محوله خود کوتاهی کرده و باید درباره نامنظمبودن جلسات و بیعملی خود پاسخگو باشد. ما در مجلس نیز تلاش میکنیم تا دستگاههای مسئول را در زمینه حفظ سلامت مردم پاسخگو کنیم. انتظار ما از دستگاههای مسئول، بهویژه وزارت بهداشت، این است که با کنار گذاشتن رودربایستیها، مسئولیت نظارتی خود درباره سلامت مردم را جدی بگیرند و در برابر کمکاریها قاطع باشند.
نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی در پایان افزود: البته پیگیریهای لازم در مجلس درخصوص آلودگی هوا صرفا به نیمه دوم سال موکول نشده است. با توجه به اینکه معمولا شرایط آلودگی در نیمه دوم سال تشدید میشود، این پیگیریها از ابتدای سال آغاز شده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب، ادامه خواهد داشت.